Senaryo'nun teknik bir metin olduğundan "Senaryo Nedir?" başlıklı videoda size detaylıca bahsetmiştim ve bir senaryo yazımının tekniği iki başlık altında incelenebilir diye düşünüyorum.
1. Format Gereklilikleri ve Standartlar
2. Yazım Kuralları
Yaptığınız onca hazırlığın derlenip toparlanıp, belirli kurallarla ve tekniklerle sınırlandırılmış bir metne çevrildiği hali Senaryo olduğu için, çekilecek filmle ilgili, açık ve kesin olarak ortaya konulmuş bir üretim talimatı gibi de düşünebilirsiniz. O yüzden lütfen bunun teknik bir metin olduğunu ve teknik gerekliliklerinin de az önce verdiğim 2 başlıktan ibaret olduğunu unutmayın.
1. Başlığımız olan Format Gereklilikleri ve Standartlarını; Fransız / Amerikan Senaryo Formatı ve onların sahip oldukları teknik standartlar üzerinden inceleyeceğiz.
Sinema tarihinin 1800 lü yılların ikinci çeyreğinden 1920lere kadar gelen kısmına hakimseniz, senaryonun da aşağı yukarı hangi yıllarda yazılmaya başladığını tahmin edebilirsiniz. Ama çok araştırmama rağmen "Yazılmış İlk Senaryo" şeklinde bir bilgiye erişemedim.
Bu yüzen hangi formatın ilk kullanılan format olduğunu bilmiyorum. Senaryonun sinemayla birlikte geçirdiği evrimden yola çıkarsak ilk yazılan senaryo muhtemelen düz bir metindi. Belki bizim şimdi yazdığımız tretmanlarımıza benziyor olabilir metnin biçimi.
İlk senaryoyu görmeyi çok isterdim. Ben eskiden Fransız formatının ilk kullanılan format olduğunu düşünüyordum. Malum. Ama sesin ve diyalogların filmlere sonradan girdiğini düşününce bu formatın ilk kullanılan senaryo formatı olması biraz mantıksız oluyor. Özellikle sessiz bir filmin senaryosunu düşününce. Muhtemelen sahne aksiyonu ve diyalog kartları (title cards) şeklinde ikiye ayrılmıştır. Sessiz filmlerde sahne aralarına giren ekran yazılarını bilirsiniz. İşte onlar title cards diye geçiyor, sanırım başlık kartı ama mantıklı olan Türkçe'de onlara konuşma ya da diyalog kartı demek sanırım. Bu tarz bir sessiz filmin senaryo çıktısını görmeyi çok isterdim. Bulan olursa benimle paylaşsın lütfen.
Fransız Senaryo Formatı'nda Sol tarafa mizansen yani sahnenin aksiyonu, sağ tarafa da sahnede geçen diyalogların yazıldığı sayfayı bu şekilde ikiye ayıran bir yapı var. En çok kullanılan senaryo formatı diye geçiyor ama bana çok kullanışsız geliyor. Belki sinemanın ilk yılları için daha kullanışlı ama sonrası için senaryo bir "Talimatlar Dizisi" halini aldığında filmin çekilmesi için sadık kalınması gereken tüm talimatların şu formatla verilmesi güç görünüyor.
Amerikan Senaryo Formatı bana daha pratik geliyor.
Yazmaya ilk başladığım günlerde evet ben de fransız sinema ekolünün o romantizminden etkilenmiş bir yazar olarak, elbette fransız formatında yazmaya başladım.
Sonra Amerikan formatıyla tanıştım.
Kesinlikle çok daha hız kazandırdı bana.
Bu formatta da sırasıyla sahne bilgileri, o sahnede yer alan castın listesi, cast ve diyalogları, senaryonun ekran çıktısında yer alacak ekstra görseller ve ek görüntülerle ilgili bilgiler ve notlar, prolog, jenerik ya da intro, hatta çekim senaryosu haline dönüştüğünde reji notları vs herşeyi yazmak o kadar kolay ki.
Her şeye el verişli bir hale getirebiliyorsunuz bu formatı.
Fransız formatının böyle dolu dolu kullanıldığı bir örneğini hiç incelemedim.
Bir Amerikan Formatı taraftarı olarak bundan sonraki "Nasıl Yazılır?" başlıklarını tamamını Amerikan Formatı üzerinden anlatacağım.
Tabi bu iki görsel de bir senaryonun biçimi için en fazla omurga sayılabilir. Temelde yapı evet bu. Ama o kadar fazla detay var ki işin içinde. Bu yüzden ilerledikçe, bu format şablonu üzerinden göstermeye devam edeceğim ve yıl sonunca biçim gereklilikleriyle ilgili elimizde her şeyiyle eksiksiz bir şablon oluşacak.
Aslında keşke İsveç'in senaryo formatı üzerine bir çalışması olsaydı. Müthiş pratik bir format geliştireceklerine ve hem setlerde hem set hazırlığında inanılmaz zaman kazandıracaklarına eminim. Neyse;
2. Başlığımız olan Yazım Kuralları'nı da önümüzdeki 3 ay boyunca, yani Şubat, Mart ve Nisan aylarında Amerikan Formatı üzerinden inceleyeceğiz.
Ve bu incelemerin tamamını bana göre en pratik program olan "Final Draft" ın ekranları üzerinden aktaracağım.
Anlattığım bilgiler "Uygulama Kullanım Klavuzu" şekline olmayacağı için, sizin bakmanız gereken asıl şey, kağıt üzerindeki çıktının biçimi. Yani aynı biçimi sağlayabildiğiniz her şeyi kullanabilirsiniz.
Elinizdeki hikayeyi senaryonun teknik metnine çevireceğiniz bu biçim geliştirici destekler çok fazla yok aslında. Bir kaç tane var. Ama baktığınızda hepsi paralı.
Ücretsiz olanlar da deneme sürümü ya da belli alanlarda hareket edebiliyorsun.
Bazı şeyleri satın almadığın zaman kullandırmıyor.
O yüzden kendi kullandığım uygulama dışında hiçbir ücretli uygulama kullanmayacağım ve size göstermeyeceğim.
Ek olarak size Microsoft Word'ü nasıl kullanacağınızı ara ara anlatacağım.
Eğer bir uygulama satın almak istemiyorsanız ya da şu an buna bütçeniz yoksa, WORD' ü kullanabilirsiniz.
Biraz geliştirmek lazım elbette. Kendi şablonumuzu yaratana kadar bu da idare eder bence.
Yakında Microsoft Word kullanarak kendi senaryo biçim yönlendiricimizi nasıl yaratacağımızı da anlatacağım. Önce öğrenmem lazım.
Hangi uygulamayı kullanacak olursanız olun, senaryonuzun biçiminde tutarlılık en önemli kural.
Sahne başlıkları,
Sahne detayları,
Sahne numaraları,
Karakter listesi,
Karakter isimleri,
Diyaloglar,
Sahne geçişleri,
Reji notları,
vs her ne yazıyorsanız yazın hepsinin biçimi her zaman kendi içinde aynı şekilde yazılarak bütünde bir tutarlılığa sahip olmalı.
Bu tutarlılık;
Kalın, italik, altı çizgili, tamamı büyük harf vs gibi versiyonlarda,
Satır başı,
Metin hizası,
Kenar boşlukları ve sayfa konumlandırması bakımından değerlendirilmeli.
Çünkü onlarca sayfayı tek seferde okuyan biri bir kaç sayfa sonra kafasında bir biçim ezberliyor ve okuduğu her şeyi o biçimin yönlendirmesine göre değerlendiriyor.
En hızlı okumalarda bile hikayeden kopmadan okumanın akmasını istiyorsanız biçiminizin temizliği ve tutarlılığı çok önemli.
Dolayısıyla bu biçim tutarlılığını sağlayabildiğiniz her uygulamayı kullanabilirsiniz.
Elbette bu tutarlılığı korumak ve sizi yönlendirmek için şartlı tasarlanmış uygulamalar her zaman size daha fazla zaman kazandıracaktır. Final Draft ı size önermemin sebebi bu.
2 yıldır bu uygulamayı kullanıyorum ve ödediğim paralar can sıkıcı. Yine de ısrarla devam etmemin en önemli sebebi bana kazandırdığı zaman.
Tabi eğer senaryo yazmaya amatör olarak başladıysanız, sürekli senaryo üretmeyecekseniz, bundan para kazanmayacaksanız sakın paralı uygulamara para yatırmayın.
Şimdi sizlerle daha önce paylaştığım kısa film senaryomu hatırlıyorsunuz. O senaryo şu an hala web sitesinde düğmesinde indirebilmeniz için duruyor. (Geçici olarak link kaldırıldı yeniden aktif olduğunda blogu güncelleyeceğim.)
Onun yanına aynı senaryonun Fransız formatta yazılmışını yükledim.
Hem bu biçim tutarlılığını hem de Amerikan - Fransız format arasındaki farkı görebilin diye.
Hepimize bol şans!
Comentários